مهمترین مشخصه های روغن موتور مناسب برای خودرو

شاید خیلی از ما، هنگامی که برای تعویض روغن خودرو به فروشگاه های تعویض روغن مراجعه می کنیم، به جای توجه به روغنی که واقعاً مورد نیاز موتور خودروی ماست، بیشتر تحت تاثیر توضیحات و تبلیغ فروشنده، برند، قیمت یا در بهترین حالت، کارکرد اسمی این محصولات قرار بگیریم. این در حالی است که با دانستن اطلاعات ضروری می توان خرید بهتر و آگاهانه تری داشت. در این مقاله، سری به بازار و کارشناسان زده و به بررسی سه مشخصه مهم به همراه دیگر نکات کاربردی در خرید روغن موتور پرداخته ایم.

شاخه های روغن موتور مناسب

شاید بتوان گفت مهم ترین مشخصه برای انتخاب روغن موتور مناسب، توجه به شاخص گرانروی (لزجت) است که امروزه در قالب استانداردی با عنوان SAE و به صورت xxW-yy نوشته می شود. (xx و yy عدد هستند- به جای xx، مضرب 5از عدد صفر تا 20 قرار دارد و به جای yy هم مضرب 10 از عدد 20 تا 60).

به طور کلی عدد صفر در این استاندارد نشان دهنده کمترین میزان گرانروی و نمایانگر روغنی است که به راحتی جاری می شود، در عوض با حرکت به سمت عدد 60 میزان گرانروی افزایش می یابد و SAE 60 نشانگر روغنی با گرانروی بسیار بالا ست که سخت جاری می شود. استفاده از حرف W در این استاندارد نیز برای نشان دادن حداقل میزان گرانروی در سرمای زمستان است که از کلمه Winter می آید. عدد قبل از W نشان دهنده گرانروی روغن در سرماست و عدد بعدی گرانروی آن را در دمای کارکرد موتور نشان می دهد.

به عنوان مثال در روغن موتوری با مشخصه 10W-40 عدد 10 بیانگر حداقل گرانروی روغن موتور در فصل سرد سال است و عدد 40 میزان حداکثر گرانروی آن در فصول گرم و دمای موتور است. اگر این محصول را با روغن موتور دیگری با مشخصه 20W-50 مقایسه کنیم، روغن موتور دوم به دلیل برخورداری از عدد 50 در فصل گرما گرانروی بیشتری دارد و نسبت به روغن 10W-40 سفت تر است. بنابراین روغن موتور 20W-50 برای محیط های گرم تر مناسب است زیرا روغن بیش از حد شل نخواهد شد. شل شدن بیش از حد روغن، مانعی برای کارکرد روغن کاری آن به شمار می رود.

از سوی دیگر روغن موتور 10W-40 در فصل سرد گرانروی برابر 10 خواهد داشت؛ درحالی که این میزان برای روغن دوم 20 است و نشان می دهد روغن 20W-50 در سرما بیش از همتای خود سفت می شود. سفت شدن بیشتر به معنای آن است که تا زمانی که موتور گرم شده و روغن در آن جریان یابد، احتمالاً موتور با اصطکاک بیشتری کار خواهد کرد و این به موتور خودرو به مرور آسیب وارد می کند. ازاین رو روغن دوم برای مکان هایی که زمستان های بسیار سردی ندارند مناسب تر است و در محیط هایی با سرمای شدید بهتر است از روغن موتور 10W-40 استفاده کرد.

ویسکوزیته روغن موتور

ویسکوزیته یا غلظت روغن یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ های روغن موتور است. این مشخصه تعیین‌ کننده توانایی روغن در جریان یافتن در موتور و پوشش‌ دهی مناسب قطعات مختلف است. روغن موتور باید در دما های مختلف قادر به جریان‌سازی باشد.

• ویسکوزیته کم : روغن‌ هایی با ویسکوزیته پایین (مانند 5W-30) معمولاً در دماهای پایین روان‌تر عمل می‌کنند و برای شروع موتور در هوای سرد مناسب‌تر هستند.
• ویسکوزیته بالا : روغن‌ هایی با ویسکوزیته بالا (مانند 20W-50) برای خودروهای قدیمی‌تر یا موتور هایی که تحت بار زیاد کار می‌کنند، مناسب‌تر هستند.

در لیبل روغن موتور معمولاً یک عدد قبل از W (که نمایانگر دمای زمستانی است) و یک عدد بعد از W (که نمایانگر دمای تابستانی است) درج می‌شود. انتخاب درست ویسکوزیته بر اساس شرایط جغرافیایی و اقلیمی که خودرو در آن رانده می‌شود، اهمیت زیادی دارد.

معرفی 3 روغن موتور با محدوده قیمتی متفاوت

به طور کلی روغن موتور های موجود در بازار از نظر فناوری ساخت، به سه نوع تقسیم بندی می شوند که تقریباً روی تمام آن ها این فناوری ساخت درج شده است. دسته اول روغن موتورهایی هستند که به اصطلاح پایه معدنی دارند و به طورمستقیم از نفت خام گرفته می شوند. این روغن ها از آن جایی که بیشتر، روان کاری موتور را انجام می دهند و افزودنی دیگری ندارند، ارزان ترین نوع روغن موتور در بازار را تشکیل می دهند. به طوری که قیمت برخی ازانواع سه لیتری آن هم اکنون حدود 20 تا 30 هزار تومان است. دسته دیگر روغن موتورهای موجود در بازار، روغن موتورهای تمام یا فول سنتتیک هستند. این نوع روغن موتورها از طریق ترکیبات شیمیایی و در آزمایشگاه ها تولید می شوند. به دلیل ساختار شیمیایی خاص، این نوع روغن ها می توانند بهتر از انواع دیگر، در نقاط بسیار ریز موتور قرار گیرند و آن جا را نیز روغن کاری کنند.

این نوع روغن ها حاوی افزودنی هایی هستند که ویژگی های خاصی را به آن ها می بخشد. از جمله این ویژگی ها می توان به تبخیر کم و پایداری بهتر، حفظ خاصیت غلظت (گرانروی) در دماهای بالا و پایین، مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون، جلوگیری از خوردگی، کمک به کاهش مصرف سوخت، کاهش رسوبات موتور و.. اشاره کرد. روغن های تمام سنتتیک، گران قیمت ترین روغن موتور های بازار را تشکیل می دهند و قیمت برخی از انواع آن ها در بطری های پنج لیتری، به بیش از 200 هزار تومان هم می رسد. همچنین کارکرد آن ها به تبع کیفیت بهترشان بالاتر است.اما دسته سوم روغن موتورهای نیمه سنتتیک هستند که ویژگی ها و قیمتی بین دو نوع معدنی و تمام سنتتیک دارند.

شاخصی که کیفیت روغن موتور را میتوان از آن فهمید !

به طور خلاصه شاخصی به نام API معمولاً روی بطری های روغن درج می شود که می توان کیفیت روغن موتور را از روی آن متوجه شد. به این صورت که عمدتاً در مقابل عبارت API، حرف انگلیسی S و بعد از آن یکی از حروف A تا N (به غیر از I و K) درج می شود. بر این اساس، هر چه حرف انگلیسی درج شده در مقابل حرف اس، به N نزدیک تر باشد، نشان دهنده کیفیت بهتر روغن موتور است. می توان گفت هر چه کیفیت روغن موتور بهتر باشد، پایداری و کارکرد آن نیز بیشتر است. البته طبیعی است که در مناطق جغرافیایی مختلف، کارکرد روغن متفاوت خواهد بود. در این زمینه خاک نژاد کارشناس خودرو می گوید که برای شهری مانند مشهد، روغن موتورهایی با درجه SL به بالا، به طور معمول کارکردی در حدود 8تا 10 هزار کیلومتر (و با توجه به ویژگی های خاص برخی روغن موتورها حتی بالاتر از این رقم) خواهند داشت. اما روغن های زیر این درجه را باید در نهایت در حدود 6هزار کیلومتر تعویض کرد.

با این وصف، باید توجه داشته باشید API روغن موتوری که برای خودروی خود انتخاب می کنید، حداقل برابر با آن میزانی است که در کاتالوگ خودروی شما درج شده است. به عنوان مثال برای پراید 111، سایپا در دفترچه راهنمای مشتری این خودرو، API معادل با درجه SJ را توصیه کرده است. با این حال کارشناسان باز بر استفاده دقیق از روغن موتور توصیه شده سازنده خودرو تاکید دارند.

عمر مفید روغن موتور

عمر مفید روغن موتور به میزان زمان یا مسافتی گفته می‌شود که روغن موتور قادر است عملکرد مطلوب خود را در موتور خودرو حفظ کند. این عمر به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع روغن، شرایط رانندگی، وضعیت موتور و کیفیت روغن. به‌طور معمول، عمر مفید روغن موتور بین 5,000 تا 15,000 کیلومتر است، ولی این مقدار می‌تواند بسته به نوع روغن و شرایط استفاده از خودرو متغیر باشد.

عوامل موثر بر عمر مفید روغن موتور

• نوع روغن : روغن‌ های سنتتیک معمولاً عمر بیشتری نسبت به روغن‌های معدنی دارند. روغن‌های سنتتیک به دلیل ساختار شیمیایی خاص خود قادر به تحمل دماهای بالا و کاهش سریع‌تر میزان آلودگی هستند، در حالی که روغن‌ های معدنی نیاز به تعویض زودتر دارند.
• شرایط رانندگی : رانندگی در شرایط دشوار مانند ترافیک سنگین، رانندگی در مناطق کوهستانی، یا رانندگی با سرعت‌ های بالا می‌تواند باعث کاهش عمر روغن موتور شود. در این شرایط، موتور بیشتر داغ می‌کند و روغن باید بیشتر کار کند، که موجب تجزیه سریع‌تر آن می‌شود.
• کیفیت روغن : روغن‌ های با کیفیت پایین‌تر، مانند روغن‌ های غیر استاندارد یا روغن‌ های ارزان‌ قیمت، سریع‌تر خاصیت خود را از دست می‌دهند و نیاز به تعویض سریع‌تر دارند.
• شرایط موتور : موتور های جدید معمولاً روغن را بهتر نگه می‌دارند و به دلیل طراحی بهینه، روغن مدت زمان بیشتری کار می‌کند. اما در موتور های قدیمی‌تر، معمولاً با توجه به سایش بیشتر قطعات، روغن سریع‌تر تجزیه می‌شود.

تعویض روغن و فیلتر روغن

تعویض روغن و فیلتر روغن یکی از مهم‌ترین اقدامات نگهداری و مراقبت از خودرو است که تأثیر زیادی بر عمر موتور و عملکرد بهینه آن دارد. روغن موتور وظیفه روان‌سازی قطعات متحرک موتور، کاهش اصطکاک، انتقال حرارت و تمیز نگه داشتن موتور را بر عهده دارد. اما با گذشت زمان و استفاده از خودرو، روغن موتور به تدریج کثیف شده و خاصیت خود را از دست می‌دهد، بنابراین نیاز به تعویض دارد.

• تعویض روغن موتور : روغن موتور به‌طور طبیعی با گذشت زمان تجزیه می‌شود و آلودگی‌ ها، ذرات ریز و کربن‌ های سوخته در آن جمع می‌شوند. این مواد می‌توانند عملکرد روغن را کاهش دهند و باعث افزایش اصطکاک و سایش قطعات موتور شوند. بنابراین، تعویض منظم روغن موتور ضروری است. معمولاً توصیه می‌شود که روغن موتور هر 5,000 تا 10,000 کیلومتر یا به تناسب نوع روغن (معدنی، نیمه‌ سنتتیک یا سنتتیک) تعویض شود.
• تعویض فیلتر روغن : فیلتر روغن وظیفه پاکسازی ذرات و آلودگی‌ ها از روغن را دارد. این ذرات می‌توانند به موتور آسیب رسانده و عملکرد آن را کاهش دهند. با گذشت زمان، فیلتر روغن پر می‌شود و توانایی تصفیه روغن را از دست می‌دهد. تعویض فیلتر روغن معمولاً همزمان با تعویض روغن موتور صورت می‌گیرد تا روغن تازه بتواند به‌طور مؤثر از فیلتر عبور کرده و موتور را تمیز نگه دارد.

مکمل روغن موتور

مکمل روغن موتور به محصولاتی اطلاق می‌شود که به روغن موتور اضافه می‌شوند تا ویژگی‌ های آن را تقویت کرده و عملکرد آن را بهبود بخشند. این مکمل‌ها به‌طور خاص برای مقابله با مشکلات خاص موتور طراحی شده‌اند و می‌توانند به رفع مشکلاتی مانند سایش قطعات، خوردگی، افزایش دما و کاهش مصرف سوخت کمک کنند.

انواع مکمل‌ های روغن

• مکمل‌ های ضد سایش : این مکمل‌ ها به کاهش سایش و فرسایش قطعات موتور کمک می‌کنند. این محصولات به‌ویژه برای خودرو های قدیمی‌تر که ممکن است سیستم‌ های روانکاری آن‌ ها ضعیف‌تر شده باشند، مفید هستند.
• مکمل‌ های تمیزکننده : این مکمل‌ ها به پاکسازی رسوبات کربنی و آلودگی‌ های موجود در سیستم روغن و موتور کمک می‌کنند. رسوبات ناشی از احتراق ناقص و روغن‌ های قدیمی می‌توانند به کارکرد موتور آسیب برسانند. مکمل‌ های تمیزکننده با حل کردن این رسوبات، عملکرد موتور را بهبود می‌بخشند.
• مکمل‌ های ضد زنگ و ضد خوردگی: این محصولات از آسیب به قطعات فلزی موتور بر اثر رطوبت و مواد شیمیایی جلوگیری می‌کنند. این مکمل‌ ها از اکسید شدن و خوردگی قطعات موتور، به‌ویژه در محیط‌ های مرطوب، جلوگیری می‌کنند.
• مکمل‌ های کاهش‌دهنده مصرف سوخت : این مکمل‌ ها به بهبود احتراق سوخت و کاهش مصرف سوخت کمک می‌کنند. با کاهش اصطکاک و بهبود عملکرد موتور، این مکمل‌ ها می‌توانند مصرف سوخت را کاهش دهند و بازدهی بیشتری ایجاد کنند.

سخن پایانی

انتخاب روغن موتور مناسب برای خودرو از اهمیت بالایی برخوردار است و باید بر اساس نوع خودرو، شرایط اقلیمی، نوع رانندگی و مشخصات موتور انجام شود. ویسکوزیته، نوع روغن، افزودنی‌ها، استانداردها و عمر مفید روغن از مهم‌ترین عواملی هستند که باید در انتخاب روغن موتور مورد توجه قرار گیرند. با استفاده از روغن مناسب، می‌توان به افزایش عمر موتور، کاهش مصرف سوخت و بهبود عملکرد کلی خودرو کمک کرد.